หลาย ๆ คนโดยเฉพาะพ่อแม่มือใหม่มักคิดว่าโรคไข้หวัดใหญ่จะแพร่ระบาดเฉพาะฤดูฝนและฤดูหนาวเท่านั้น แต่แท้จริงแล้วโรคไข้หวัดใหญ่มีการแพร่ระบาดได้ตลอดทั้งปี เกิดได้กับทุกเพศทุกวัย โดยไม่จำกัดแค่ในเด็กเล็กหรือคนที่มีสุขภาพอ่อนแอเท่านั้น แม้แต่ผู้ที่มีสุขภาพแข็งแรงก็สามารถติดเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่และเป็นพาหะแพร่กระจายเชื้อให้แก่ผู้คนรอบข้างได้

รู้จักเชื้อไข้หวัดใหญ่

      โรคไข้หวัดใหญ่ สาเหตุคือ ไวรัสที่มีชื่อว่า “อินฟลูเอนซ่าไวรัส (Influenza virus)” ที่อยู่ในน้ำมูก น้ำลาย หรือเสมหะของผู้ป่วย และติดต่อผ่านการไอ จาม หรือหายใจรดกัน เมื่อติดเชื้อในทางเดินหายใจส่วนบนแล้ว จะทำให้มีไข้สูง ไอ น้ำมูก คัดจมูก จาม มีอาการปวดเมื่อยตามตัว อ่อนเพลียคล้ายกับไข้หวัด แต่อาการจะมากกว่าในเด็กเล็กน้อยกว่า 2 ขวบ ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีโรคประจำตัวเรื้อรังอาจเกิดอาการที่รุนแรง และเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ เช่น ปอดอักเสบและสมองอักเสบ นอกจากนั้นยังทำให้โรคประจำตัวมีอาการกำเริบจากการติดเชื้อ เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน โรคเกี่ยวกับตับและไต

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ 4 สายพันธุ์ มีอะไรบ้าง

วัคซีนไข้หวัดใหญ่จะมีส่วนประของไวรัส Influenza Virus 4 สายพันธุ์ คือ

• สายพันธุ์ A แบ่งย่อย 2 สายพันธุ์ คือ H1N1, H3N2
• สายพันธุ์ B แบ่งย่อย 2 สายพันธุ์ คือ Yamagata, Victoria

ซึ่งสายพันธุ์ที่บรรจุในวัคซีนจะเปลี่ยนแปลงไปทุกปี

ฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่ ป้องกันได้

      ไข้หวัดใหญ่สามารถป้องกันได้ด้วยการฉีดวัคซีน ซึ่งเป็นวัคซีนที่ฉีดเข้ากล้ามเนื้อ โดยใช้เวลา 2 สัปดาห์ในการสร้างภูมิคุ้มกัน ช่วยป้องกันการติดเชื้อไข้หวัดใหญ่สายพันธุ์เดียวกันหรือสายพันธุ์ที่ใกล้เคียงกับที่บรรจุในวัคซีน ภูมิคุ้มกันอยู่ได้ประมาณ 1 ปี จึงควรฉีดเป็นประจำทุกปี

วัคซีนไข้หวัดใหญ่ใครบ้างที่ควรฉีด

1. บุคคลทั่วไป สามารถฉีดได้ทุกช่วงอายุ
2. กลุ่มเสี่ยงที่ควรต้องฉีด
   • เด็กเล็กอายุ 6-23 เดือน
   • เด็ก หรือผู้ใหญ่ที่มีโรคประจำตัว เช่น หอบหืด หัวใจ ตับ เบาหวาน ปอดเรื้อรัง โรคไต โรคเลือด ภูมิคุ้มกันบกพร่อง หรือต้องรักษาด้วยยาแอสไพรินเป็นประจำนาน ๆ
   • หญิงตั้งครรภ์ 4 เดือนขึ้นไป หรือหลังคลอดไม่เกิน 4 สัปดาห์
   • นักท่องเที่ยว ที่จะเดินทางไปต่างถิ่นที่อาจมีการระบาด
   • ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 50 ปีขึ้นไป
   • ผู้ที่มีน้ำหนักตัวตั้งแต่ 100 กิโลกรัม หรือดัชนีมวลกายตั้งแต่ 35 กก./ตรม.

ใครไม่ควรฉีดวัคซีนหรือควรเลื่อนการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่

1. เด็กอายุน้อยกว่า 6 เดือน
2. ผู้ที่เคยฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่แล้วมีอาการแพ้อย่างรุนแรง
3. หากมีไข้ เจ็บป่วยเฉียบพลัน หรือโรคประจำตัวมีอาการกำเริบควบคุมไม่ได้ ควรเลื่อนการฉีดวัคซีนออกไปก่อน กรณีเป็นหวัดเล็กน้อย ไม่มีไข้ สามารถรับการฉีดวัคซีนได้

ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นภายหลังการฉีดวัคซีน

• อาการเฉพาะที่บริเวณที่ฉีด เช่น ปวด บวม แดง เกิดภายใน 24-48 ชั่วโมงหลังฉีด แต่อาการจะหายไปเองภายใน 2-7 วัน
• หลังฉีดบางรายจะมีไข้ต่ำ ๆ รู้สึกไม่สบายตัว ปวดกล้ามเนื้อ ปวดศีรษะ อาจเริ่มมีอาการภายใน 6-12 ชั่วโมง และอาจเป็นนาน 1-2 วัน โดยไม่ต้องรับการรักษา

ข้อควรปฏิบัติภายหลังการฉีดวัคซีนไข้หวัดใหญ่

1. ไม่ควร นวด คลึง บริเวณที่ฉีด
2. หากมีอาการไข้ รู้สึกไม่สบายตัว ปวดกล้ามเนื้อและข้อ ปวดศีรษะ สามารถรับประทานยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการได้
3. หากมีอาการผิดปกติรุนแรงหรือสงสัยในการปฏิบัติตัวเพิ่มเติม แนะนำให้มาพบแพทย์

Update สายพันธุ์ปี 2566

โดยสายพันธุ์ปี ค.ศ. 2022-2023 (พ.ศ. 2565-2566) Northern strain ได้แก่

• ไวรัสชนิด A สายพันธุ์ Victoria (H1N1)
• ไวรัสชนิด A สายพันธุ์ Darwin (H3N2)
• ไวรัสชนิด B สายพันธุ์ Austria
• ไวรัสชนิด B สายพันธุ์ Phuket

      ทั้งนี้เชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ทั้งสายพันธุ์ A และ B จะมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาจึงเป็นเหตุให้มีการแพร่ระบาดทุกปี การฉีดวัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่เป็นประจำทุกปี เป็นอีกหนึ่งวิธีที่สามารถป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ได้ ลดความรุนแรงในการเกิดโรค ลดโอกาสการนอนพักรักษาตัวในโรงพยาบาล

ขอขอบคุณข้อมูลดี ๆ จาก : พญ.ธิดารัตน์ แก้วเงิน กุมารเวชศาสตร์โรคติดเชื้อ ศูนย์สุขภาพเด็ก โรงพยายาลนครธน